Belediyeler meyve sebze satabilir mi

Sebze meyve fiyatlarını düşürmek için Gaziosmanpaşa'da mobil tanzim satış noktası kuruldu. Projenin ilk etabında İstanbul'da 50, Ankara'da ise 30 tanzim satış noktası Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla hizmete sunuldu. İlk tanzim satış noktasında patates ve soğan 3 liradan, portakal 2, elma 2,5 liradan satılırken, biber 8, salatalık ve domates 3,5 liradan alıcı buluyor. Satışlar belediye koordinasyonunda mahallelerde seyyar olarak gerçekleştirilirken iki kiloluk kota uygulanıyor.

Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, belediyelerin tanzim satışının yasal olup olmadığını değerlendirdi.

Mahmut Esen’in “Belediyelerin kendi bütçeleri üzerinden; Devlet İhale Kanunu, Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu gibi temel mevzuata bağlı kalmadan, sebze/meyve satın alması, ihtiyaç sahibi halka maliyetine satış yapması, bu işler için bir fon tesis etmeleri yasal yönden olanaklı değildir” ifadeleri yer aldı.

İşte Mahmut Esen’in değerlendirmesi…

Son aylarda domates; biber, patlıcan, soğan, patates vb. sebze ve meyve fiyatlarında enflasyon oranlarının çok üzerinde artışlar olmuştur. Bu durumun özellikle 31 Mart seçimleri öncesinde siyasal iktidarı ciddi olarak rahatsız ettiği, sebze ve meyve fiyatlarının düşürülmesi için çareler arandığı bilinmektedir.

Bu amaçla belediyelerin tanzim satışları yapmalarının uygun bulunduğu, en etkili çözüm yolu olarak kabul edildiği görülmektedir.

Nitekim Cumhurbaşkanı bir konuşmasında; "Başta İstanbul, Ankara, İzmir'de olmak üzere Tanzim Satış noktaları kuracağız. Ürünü üreticiden tüketiciye ulaştıracağız. Fiyatları indireceğiz inşallah” açıklamasında bulunmuş, konuya ilişkin somut örnek olarak da, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek A.Ş.'nin ucuz ekmek satışı uygulamalarını göstermiştir.[1]

Hazine ve Maliye Bakanı da “ üreticiden tüketiciye, maliyetine satış yapmak üzere, ilk etapta İstanbul'da 50, Ankara'da 30'dan fazla noktada” tanzim satışları başlatacaklarını belirtmiştir.[2]

Ayrıca İstanbul ve Ankara illerinde büyükşehir belediyelerince “ tanzim satış noktaları” kurulduğu ve 1-2 gün içinde satışlara başlayacaklarına ilişkin haberleri basında yer almaya başlamıştır.[3]

Konuya ilişkin yetkililerin açıklamalarından ve basında yer alan haberlerden siyasi iktidarın meyve ve sebze fiyatlarında indirim sağlayabilmek için belediyelere tanzim satış yaptırmak istedikleri açıktır. Karşılaşılan sorunu hızla çözümleyebilmek için uygulaması eski yıllara dayanan, uzunca bir dönem uygulamada kalmış olan belediyeler aracılığıyla yapılan tanzim satış yönteminin anımsandığı anlaşılmaktadır.

Ancak iktisadi olayların polisiye önlemlerle çözümlenmesi olanaklı değildir. Bu önlemin yol açacağı güçlükler bellidir.

Bunun yanı sıra, son yıllarda mevzuatta yapılmış köklü değişiklikleri de göz ardı etmemek gerekmektedir.

BU İŞLER İÇİN BİR FON TESİS ETMELERİ YASAL YÖNDEN OLANAKLI DEĞİL

Zira halen yürürlükte olan 5393 sayılı Belediye Kanununda, belediyelere doğrudan tanzim satış yapma, bu amaçla bütçeden ödenek ayırmak suretiyle fon oluşturması vb. görev ve yetki veren bir hüküm yoktur.

(Yeni ) Belediye Kanununda; mülga 1580 sayılı Belediye Kanununun 15/43 maddesi ile düzenlenmiş “ … Yaş meyve ve yaş sebze için kar oranları belirlemek, bunları yasal sınırlamalara bağlı kalmaksızın satın almak/ satmak, ihtiyacı olanlara dağıtmak üzere fon tesis ederek tanzim satış mağazaları kurmak ve hayatı ucuzlatacak diğer tedbirleri almak “ şeklinde belediyelere açık/seçik yetki ve görev veren benzer bir hüküm bulunmamaktadır.

Ayrıca demir çimento gibi temel mallarla ana tüketim maddelerinin aracısız ve düzenli biçimde dağıtımının yapılabilmesinin usul ve esaslarını belirlemek amacı ile İçişleri Bakanlığınca hazırlanmış tip “Belediye Tanzim Satış Yönetmeliği” de yürürlükten kaldırılmıştır.

Dolaysıyla belediyelerin kendi bütçeleri üzerinden; Devlet İhale Kanunu, Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu gibi temel mevzuata bağlı kalmadan, sebze/meyve satın alması, ihtiyaç sahibi halka maliyetine satış yapması, bu işler için bir fon tesis etmeleri yasal yönden olanaklı değildir.

Bu yüzden belediyeler tanzim satış işlerini, ancak Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş şirketleri aracılığıyla yapabilirler. Ayrıca tanzim satış yapacak belediye şirketinin kuruluş amacı ve faaliyet konusunun da bu işe uygun olması veya ana sözleşme değişikliği ile uyar hale getirilmesi gerektiği açıktır.

Diğer yandan belediye yönetimlerinin fiyat denetimi konularındaki yetkileri de sınırlıdır.

Zira belediyelerin ücret tarifelerini düzenleme, toptan/ perakende azami satış fiyatlarıyla kâr hadlerini saptama şeklindeki (klasik) yetkileri, büyük ölçüde meslek odaları ve borsalara devredilmiştir.

Belediyelerin ekonomi ve ticareti geliştirmeye ve düzenleme yönelik ( seyyar satıcılar, toptancı halleri ve pazar yerleri, otobüs terminalleri vb.) sınırlı alanlarda yetkileri kalmıştır. Bu bakımdan, örneğin markette etiketleri kontrol eden ve noksanlık tespit eden belediye zabıtasının dahi doğrudan idari yaptırım yetkisi yoktur.

Düzenlenecek olan tutanağın gereği yapılmak üzere Valiliğe gönderilmesi gerekmektedir. (6502 s.k/ 78.md.)

1-http://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-cumhurbaskani-erdogandan-sivasta-onemli-mesajlar-41110393

[2] https://www.haberturk.com/bakan-albayrak-tan-tanzim-satis-magazasi-aciklamasi-geldi-2364271

(E.T.08.02.2019)

[3] https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2019/02/10/bakan-pekcandan-flas-aciklama (10.2.2019)

Mahmut Esen

Belediyeler meyve sebze satabilir mi

Bunları da İzleyebilirsiniz